| Статистика |
 |
 |
Онлайн всего: 1 Гостей: 1 Пользователей: 0 | |
|
План урока марийской литературы в 9 классе
|
[ Скачать с сервера (21.7 Kb)
]
| 08.09.2011, 09:34 |
| План урока марийской литературы, в 9-ом классе на тему «Мый поэзий верчын шкемым шым чамане» по творчеству Яныша Ялкайна Цель: тунемше-влакым Яныш Ялкайнын илышыже да творчествж дене палдараш, писательын произведенийжым лудаш кумыландаш, йоча-влакым элым да калыкым йораташ кумыландаш. Урок радам Чорай эллан чонем пуэм, Тунаре ямле тусо мланде. Яныш Ялкайнын(Ялкаевын) шочмо кундемже-Пошкырт мланде. Тудо Мишканрайонышто верланыше Чорай ялеш 1906ий 26октябрьыште шочын.(Компьютер экраныште-Я.Ялкайнын портретше) Я.Ялкайн шочмо ялжым чот йоратен. (Тунемше «Чорай» почеламутшшым лудеш). Чорай эллан чонем пуэм, Тунаре ямле тусо мланде. Кунам,кунам ужам гын ынде Шочалын-кушмо эр элем? Аркаш кузалын, йырым-йыр мынь Шогем ончалын , шер теммеш, Эрвелне курык вуй нолталтын, Колта саламым сур пылеш. Культур порт, школ ончылно Яныш Ялкайн лумеш чапку-влак ялым сорастарат.(Экраныште – памятник-влак) Я.Ялкайн шуко икшыван ешеш шочын-кушкын. Ачаж ден аважын вич удыр да кум эрге лийын. Йоча жапше нелын эртен. М.Горький, Пушкин, Некрасов, Лермонтов, Кольцовын книгашт-влакым лудаш йоратен. Нылияш туналтыш школым кум ий гыч тунем лекмек, Яныш 1917 ийыште пашаш ушна. Ачаже тудым волостный управыш писарьлан намиен кода. 1919 ийыште аваже черланен кола. Ешыште эн изи икшыве-влак Яныш ден Алкима шужарже Сахаровка школ-коммунышко логалыт. Тыште рвезылан тунемаш корно почылтеш. Ончыкылык писатель школ-коммунышто ик ий утларак ила. 1921 ийыште тудо Николо-Березовко селаш почылтшо педагогический курсыш тунемаш кая. Яныш Ялкайнын педкурсышто тунеммыж годым ачаже кола, суртеш Алика ден Ална акаже-влак кодыт. Янгывай изажат самурай-влак ваштареш кучедалмаште вуйжым пышта. 1924 ийыште педкурсым Пуро оласе педтехникум дене пырля ушат. Я. Ялкайн Пуро олаште 1924-1926 ийлаште ила. Пуро педтехникумышто тунемме дене ончыл радамыште ошкылеш. Литературно-творческий пашашке ушна. «У илыш» журналыш Пурын, Пуро велын псевдоним дене возен шога. 1926 ийыште педсовет Ялкаев нерген академический успеваемость сай манын палемда да ныл тылзылан Упо оласе Калык образований институтыш колта. Мый поэзий верчын шкемым шым чамане… Урок-лекций Цель: тунемше-влакым Яныш Ялкайнын илышыже да творчествж дене палдараш, писательын произведенийжым лудаш кумыландаш, йоча-влакым элым да калыкым йораташ кумыландаш. Урок радам Чорай эллан чонем пуэм, Тунаре ямле тусо мланде. Яныш Ялкайнын(Ялкаевын) шочмо кундемже-Пошкырт мланде. Тудо Мишканрайонышто верланыше Чорай ялеш 1906ий 26октябрьыште шочын.(Компьютер экраныште-Я.Ялкайнын портретше) Я.Ялкайн шочмо ялжым чот йоратен. (Тунемше «Чорай» почеламутшшым лудеш). Чорай эллан чонем пуэм, Тунаре ямле тусо мланде. Кунам,кунам ужам гын ынде Шочалын-кушмо эр элем? Аркаш кузалын, йырым-йыр мынь Шогем ончалын , шер теммеш, Эрвелне курык вуй нолталтын, Колта саламым сур пылеш. Культур порт, школ ончылно Яныш Ялкайн лумеш чапку-влак ялым сорастарат.(Экраныште – памятник-влак) Я.Ялкайн шуко икшыван ешеш шочын-кушкын. Ачаж ден аважын вич удыр да кум эрге лийын. Йоча жапше нелын эртен. М.Горький, Пушкин, Некрасов, Лермонтов, Кольцовын книгашт-влакым лудаш йоратен. Нылияш туналтыш школым кум ий гыч тунем лекмек, Яныш 1917 ийыште пашаш ушна. Ачаже тудым волостный управыш писарьлан намиен кода. 1919 ийыште аваже черланен кола. Ешыште эн изи икшыве-влак Яныш ден Алкима шужарже Сахаровка школ-коммунышко логалыт. Тыште рвезылан тунемаш корно почылтеш. Ончыкылык писатель школ-коммунышто ик ий утларак ила. 1921 ийыште тудо Николо-Березовко селаш почылтшо педагогический курсыш тунемаш кая. Яныш Ялкайнын педкурсышто тунеммыж годым ачаже кола, суртеш Алика ден Ална акаже-влак кодыт. Янгывай изажат самурай-влак ваштареш кучедалмаште вуйжым пышта. 1924 ийыште педкурсым Пуро оласе педтехникум дене пырля ушат. Я. Ялкайн Пуро олаште 1924-1926 ийлаште ила. Пуро педтехникумышто тунемме дене ончыл радамыште ошкылеш. Литературно-творческий пашашке ушна. «У илыш» журналыш Пурын, Пуро велын псевдоним дене возен шога. 1926 ийыште педсовет Ялкаев нерген академический успеваемость сай манын палемда да ныл тылзылан Упо оласе Калык образований институтыш колта. Тыге 1927 ийыште Москошко тунемаш кая. (Тунемше «Ош Виче вудышто сай» почеламутым лудеш) Ший пароход кожгана, Шум ыш чытал ты гана. Лекте шинчавуд лупс гай- Ош Виче вудышто сай. Кодыч йолташмыт ончен, Тений ода шукто вучен. Кайышым Москош тунемаш, Тыгодым тунемме сай. Ялкайн, кугу конкурсым сенен Моско кугыжаныш университетын этнологический факультетыштыже фольклор ден этнографий отделенийыште тунемаш туналеш. Студент-влаклан сылнымутан литератур денат келге шинчымашым пуэныт. Тыште поснак А. В. Луначарский ойыртемалтын. Кугу шарнымашым коден профессор Орлов. Тудын образшым Ялкайнын «Ола» повестьыштыже ужына. Тудо тунемме годым шуко жапым кусарме пашаланат ойырен. Я. Ялкайн Моско университетыште тунемме жапшым 1936 ийыште лекше « Ола» повестьыште ончыктен. Тыште лудшо ен турло калыкын ешым ужеш, герой-влак коклаште – Рашитов Хасан, прототивше - Муса Джалиль. Татар рвезе Муса Джалиль ден Ялкайн пырля тунемыныт. ( М. Джалильын портретшым ончыкташ ). Южо лекцийым пырля колыштыныт. М. Джалиль Озаныште рабфакым тунем лектын Коктынат 1906 ийыште шочыныт. М. Джалильын творчествыже 30 ийыште одарлана. 1942 ий кенежым фашист-влак ваштареш кредалмаште сусырга да пленыш логалеш. Концлагерьыште шолып организацийым ышта. Вара Моабит тюрьмаш логалеш. 1944 ийыште тиде тюрьмаште Джалильын умыржо курылтеш. Фашист тюрьмаште почеламут возашат йоным муэш. (Тунемше «Ит ушане» (М. Казаков кусарен ) почеламутым лудеш) 1946 ийыште Татар писатель ушемыш Н Терегулов араб шрифт дене возымо книжкам луэн. Тудым Моабит тюрьма гыч Г. Шарипов луктын улмаш. Тудо М. Джалиль дене пырля тюрьмаште шинчен. 1947 ийыште Брюссель оласе совет посольствыш антифашист Тиммерманс деч латынь шрит дене возымо тетрадь толын. М. Джалиль ош туняште улыжат 38 ийым илен. Но кучык умырыштыжо поэт моткоч суапле пашам ыштен коден. Подвигшым калык курымла мучко шарнаш туналеш. М. Джалильын лумжым Татарийысе нефтяник-влакын олаштлан пуымо, Казаньысе олер да балет театр нумалеш. Тудын нерген «Моабит тетрадь» фильм лукмо. Ялкайн Москошто профессиональный писатель семын пашам ышта. СССР писатель ушем дене кылым куча. Шочыт ойлымаш ден повесть-влак, почеламут-влак, «Онго» романын икымше ужашыжат тыштак ош туням ужеш. «Советская этнография» журнал редакцийын членже семын эл мучко экспедицийлаш коштеш. Шочмо Пошкырт кундемжымат ок мондо. Ялкайн ондак шке мастарлыкшым поэзийыште ончыкта. «Элем» луман сборникым луктеш. «Ленин», «эрге» поэме-влак шочыт. 1937 ийыте Ялкайным, «калык тушман» манын титаклен, писатель ушем гыч луктыт, вес ийжым эрык деч посна кодат. Творческий пашаен семын калык коклаште лияш йоратен. «Андрий Толкын», «Ужар жап», «Ола» повесть-влак автобиографичсеский трилогийым ыштат. Я. Ялкайнын творчествыже эрвел марий илыш-йула, йылме поянлык дене кылдалтын. (Я. Ялкайнын музейышкыже экскурсий: компьютер дене слайд-шоум ончымаш) Кучылтмо литератур М. Джалиль « Красная ромашка» И. А. Михеева Шочмо йылме-калыкын тун поянлыкше» М. Казаков. Шум теныз. Почеламут-влак.Йошкар-Ола. 1968 Г. Зайниев. Илыш энер. Йошкар-Ола. 1982 П. А. Апакаев 9 класслан учебник-хрестоматий Йошкар-Ола 1994
|
|
Категория: Мои файлы | Добавил: admin
|
| Просмотров: 2887 | Загрузок: 155
|
| Рейтинг: 0.0/0 |
|
|
|
